معاملات الگوریتمی در بورس چیست

مزایا و معایب معاملات الگوریتمی چیست؟

در آینده و با رشد صنعت IT نمی توان از نقش معاملات الگوریتمی در بازارسرمایه چشم پوشی کرد و قطعا معاملات الگوریتمی گسترش خواهد یافت و هرچند الگوریتم مزایای زیادی دارد، در عین حال معایب آن را نیز نباید نادیده گرفت.

به گزارش بیداربورس، دوم مهرماه ۱۳۹۹به منظور حفظ تعادل عرضه و تقاضا در بازار و بازگشت ثبات، معاملات الگوریتمی برای تمامی سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی به جز بازارگردانان دارای مجوز در همه نمادهای معاملاتی بورس و فرابورس به شکل موقت معلق و اکنون با کاهش فضای هیجانی بازارسرمایه و همچنین برآوردها از آغاز حرکت جدید اقتصاد کشور، شرایط برای بازگشت معاملات الگوریتمی به بازار سرمایه فراهم است. در این رابطه صاحب نظران بازار سرمایه ضمن تاکید بر ضرورت توسعه معاملات الگوریتمی می گویند در فضای آرام و بازگشت ثبات به بازار این نوع معاملات عامل افزایش سطح کارایی بازار است. بخشی از صحبت های عنوان شده کارشناسان در اتاق اختصاصی کلاب هاوس بورس۲۴ را می خوانید:

روح الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران با بیان اینکه معاملات الگوریتمی به دلیل ریزش بازار سهام متوقف شد افزود: سیاست گذاران و ناظر بازار سرمایه، برای رفع هیجان و ترس بازار، این معاملات را متوقف کردند و در بازارهای دنیا نیز معمولا الگوریتم ها تحت نظارت هستند تا خللی در روند بازار ایجاد نکنند.

وی ادامه داد: شرایط جدید تا حدود زیادی نگرانی نهاد ناظر و بورس ها را برطرف کرده است و البته باید تاکید کنیم که الگوریتم ها می توانند بازار را تحت تاثیر قرار دهند. اما در آینده و با رشد صنعت IT نمی توان از نقش معاملات الگوریتمی در بازارسرمایه چشم پوشی کرد و قطعا معاملات الگوریتمی گسترش خواهد یافت و هرچند الگوریتم مزایای زیادی دارد، در عین حال معایب آن را نیز نباید نادیده گرفت. با این حال به هیچ عنوان موافق توقف معاملات الگوریتمی نیستیم و تلاش های زیادی در زمینه راه اندازی مجدد این نوع از معاملات داشتیم.

مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران افزود: اما برخی از معاملات الگوریتمی قابل شناسایی و تشخیص نیستند. ولی در هر حال، الگوریتم ها جزیی از بازار خواهند بود و نسل جدید با برخورداری از تکنولوژی و دانش کامپیوتر، این گروه از معاملات را به بازار وارد خواهند کرد، اما باید ابزارهای نظارتی دقیقی را به کار گیریم. در واقع نمیتوان بدون برخورداری از ابزارهای نظارتی دقیق، بازار را مدیریت کرد. با توسعه بازار و ورود نقدینگی بیشتر، سیستم های نظارتی نیز باید به روز شود.

امید موسوی، مدیرعامل تحلیلگر امید با اشاره به کارکرد و تاثیر معاملات الگوریتم گفت: مدیریت تعداد کدهای زیاد با حجم کم، مدیریت یک کد با حجم بالا مانند شرکتهای بزرگ سرمایه گذاری و صندوق های سرمایه گذاری، استفاده ناشران یا صندوق های بازارگردانی از الگوریتم برای ایجاد نقدشوندگی در بازار و استفاده توسط سهامداران حقیقی مهمترین کارکردهای معاملات الگوریتمی است. همچنین معاملات الگوریتمی میتواند به چرخش و مدیریت سبد، سبدگردان ها کمک کند. البته در زمان صعود بازار، متاسفانه سبدگردان ها به دلیل تمایل مردم به سرمایه گذاری مستقیم، استفاده چندانی از الگوریتم ها نکردند.

جواد عشقی نژاد، عضو هیات مدیره شرکت بورس گفت: زمانی که تکنولوژی در ریزترین مسایل اجتماعی و اقتصادی وارد شده، بازار سرمایه نیز نمی تواند از آن روی گردان باشد.نگاهی به بازارهای سرمایه گذاری دنیا نشان می دهد که ورود نقدینگی با حجم بسیار بالا ، توسعه این بازارها را به دنبال داشت.کاربران مختلف، صندوق های بازارگردانی و سبدگردان ها و در مجموع حقوقی ها مخاطب و کاربر اصلی معاملات الگوریتمی هستند. اما نباید این شائبه پیش آید که سرمایه گذاران خرد، نقشی در این زمینه ندارند. معتقدم راه اندازی معاملات الگوریتمی برای سهامداران خرد از واجبات است، اما شرایط، ضوابط و مقررات خاصی برای راه اندازی آن لازم است.قطعا افزایش حجم معالات، رشد نقدشوندگی و افزایش ارزش معاملات از مهمترین نتایج استفاده از معاملات الگوریتمی خواهد بود.

دلیل ممنوعیت معاملات الگوریتمی در بازار سهام چه بود؟

احمد سحرخیز، رییس کارگروه فناوری اطلاعات کانون کارگزاران عنوان کرد: سال گذشته و در پی ریزش قیمت ها در بازارسهام، سازمان بورس و اوراق بهادار معاملات الگوریتمی را متوقف کرد. سوال مهم این است که چگونه می توان تشخیص داد که درخواست ارسال شده از سوی فرد انجام شده یا الگوریتم؟ این در حالی است که پشت آن الگوریتم نیز یک شخص قرار گرفته و ممکن است معامله گر بدون واکنش به نامه ها و ابلاغیه مبنی بر ممنوعیت معامله، همچنان به کار خود ادامه دهد. به عبارت دقیق تر هیچ تمیزی بین الگوریتم و معامله گر نداریم.

وی افزود: یک دسته از افراد گروه های رسمی سبدگردان هستند که از تکنولوژی الگوریتم استفاده میکنند و در مقابل دسته دیگر به طور غیر رسمی و سبدگردان های شخصی از این الگوریتم ها استفاده می کنند. نمی توانیم از انجام این معاملات جلوگیری کنیم چون قابل شناسایی نیستند. مصوبه قبلی مبنی بر ممنوعیت معاملات الگوریتمی تنها آن گروه از مخاطبانی را محدود کرد که قصد داشتند به صورت رسمی و دارای مجوز از الگوریتم ها استفاده کنند و چنانچه به صورت غیررسمی قصد این کار را داشتند، شناسایی آن ها عمدتا امکان پذیر نیست.

رئیس کارگروه فناوری اطلاعات کانون کارگزاران ادامه داد: در خصوص کارگزاری ها هم باید عنوان کرد که این نهادهای مالی مسول ارسال سفارش معامله گران به بازار هستند و به همین دلیل مخاطب ابلاغیه سازمان بورس ، کارگزاران هستند.

معاملات الگوریتمی در بورس چیست

الگوریتم مجموعه ای از دستورالعمل ها برای حل یک مشکل یا انجام یک کار است. یک نمونه رایج از الگوریتم ، دستور پخت غذا است که شامل دستورالعمل هایی خاص برای تهیه یک غذا است. هر دستگاه کامپیوتری برای انجام کارکردهای خود از الگوریتم ها استفاده می کند .

الگوریتم ها چگونه کار میکنند

شرکت های مالی از الگوریتم ها در زمینه هایی مانند قیمت گذاری وام، معاملات سهام، مدیریت بدهی-دارایی و بسیاری از عملکردهای خودکار استفاده می کنند. برای مثال، از معاملات الگوریتمی برای تعیین زمان، مقدار و قیمت گذاری برای خرید سهام استفاده می کنند. معاملات الگوریتمی که به نام معاملات خودکار یا معاملات جعبه سیاه نیز شناخته می شوند، از یک برنامه کامپیوتری برای خرید یا فروش اوراق بهادار با سرعتی که برای انسان ها امکان پذیر نیست استفاده می کنند .

از آنجا که قیمت سهام، اوراق قرضه و کالا در قالب های مختلفی (مثلا به صورت آنلاین) منتشر می شود، انجام فرآیند توسط الگوریتم آسان تر انجام می شود. کاربر برنامه به سادگی پارامترها را تنظیم می کند و هنگامی که اوراق بهادار معیارهای معامله گر را پوشش دهد، خروجی مورد نظر بدست می آید . الگوریتم های کامپیوتری با کوتاه کردن زمانی که برای انجام دادن کارها به صورت دستی لازم است، زندگی را برای ما آسانتر می کنند. در دنیای اتوماسیون، الگوریتم ها به کارشناسان اجازه می دهند که ماهرانه تر و متمرکز تر باشند و فرآیند های کند را سریعتر می کنند. در بسیاری از موارد، به ویژه در اتوماسیون، الگوریتم ها باعث صرفه جویی مالی در شرکت ها می شوند .

انواع الگوریتم

چندین نوع الگوریتم معاملاتی به سرمایه گذاران کمک می کند تصمیم بگیرند که خرید یا فروش کنند. یک الگوریتم برگشت معکوس قیمت های کوتاه مدت را در مقایسه با قیمت میانگین بلند مدت بررسی می کند و اگر یک سهام بسیار بالاتر از حد متوسط باشد، معامله گر می تواند آن را برای سود سریع بفروشد . Seasonality به عمل معامله گران خرید و فروش اوراق بهادار بر اساس زمان سال که معمولاً بازارها در آن افزایش یا سقوط می کنند، اشاره دارد. یک الگوریتم تحلیل احساسات، اخبار مربوط به قیمت سهام را نشان می دهد که می تواند برای یک دوره معاملاتی منجر به حجم بالاتر شود .

نمونه ی یک الگوریتم

نمونه ای از یک الگوریتم معاملاتی را در نظر بگیرید. مثلا معامله گر در حساب اتوماتیک خود دستورالعمل هایی را ایجاد می کند تا اگر میانگین 50 روزه یک سهم به نقطه ای پایینتر از میانگین 200 روزه برسد، 100 سهم را بفروشد. برعکس این نیز، معامله گر میتواند دستورالعمل هایی ایجاد کند که اگر میانگین 50 روزه ی یک سهم به ارزشی بالاتر از میانگین 200 روزه رسید، 100 سهم آن را خریداری کند. الگوریتم های پیشرفته صدها معیار را قبل از خرید یا فروش اوراق بهادار در نظر می گیرند. کامپیوتر ها به سرعت دستورالعمل های حساب خودکار را تولید و محاسبه می کنند تا نتایج دلخواه را بدست آورند. بدون کامپیوتر، انجام معاملات پیچیده در بازار بورس بسیار وقت گیر و احتمالاً غیرممکن خواهد بود .

الگوریتم در علوم کامپیوتر

در علوم کامپیوتر، یک برنامه نویس باید پنج قسمت اصلی یک الگوریتم را بکار ببرد تا یک برنامه موفق ایجاد کند. او اول، قبل از ایجاد فرمول ها و فرآیندهای ایجاد کننده نتایج، مسئله را از نظر ریاضی توصیف می کند. در مرحله بعد، برنامه نویس پارامترهای نتیجه را وارد می کند و سپس بارها و بارها برنامه را معاملات الگوریتمی در بورس چیست اجرا می کند تا صحت آن را آزمایش کند. پایان کار و نتیجه گیری از الگوریتم نتیجه ای است که پس از طی کردن پارامترها و انجام تمامی دستورالعمل ها در برنامه داده می شود . برای الگوریتم های مالی، هرچه برنامه پیچیده تر باشد، نرم افزار از داده های بیشتری استفاده می کند تا ارزیابی دقیقی برای خرید یا فروش اوراق بهادار انجام دهد. برنامه نویسان الگوریتم های پیچیده را چندین بار آزمایش می کنند تا اطمینان حاصل کنند که این برنامه ها بدون خطا هستند. برای هر مشکلی می توان از چندین الگوریتم استفاده کرد، با این حال، بعضی از آنها بهتر از بقیه می توانند فرآیند را ساده سازی کنند .

معاملات الگوریتمی چیست؟

سالیان درازی است که معاملات در بازارهای مالی مانند بورس یا فارکس انجام می‌شود و بسیاری از سرمایه‌گذاران بزرگ در این بازارها به فعالیت مشغول‌اند. از سال 1398، با همه گیری ویروس کرونا در جهان، بسیاری از مردم در جای‌جای دنیا، از جمله کشور ایران، به دلیل تعطیلی کسب‌وکارهای اصلی خود، به معاملات در بازارهای بورس و رمزارز علاقه‌مند شدند.

سود حاصل از این بازارها در نگاه اول بسیار جذاب است، اما باید در نظر داشت که پاداش بزرگ‌تر با خطرپذیری (ریسک) بزرگ‌تری نیز همراه است. این ریسک، برای افراد عادی که وارد بازار می‌شوند، حتی بیشتر نیز هست. امروزه فقط انسان‌ها نیستند که در این بازارها با انسان‌های دیگری معامله می‌کنند، بلکه ماشین‌ها نیز با انسان رقابت می‌کنند. ماشین‌ها، هم از نظر سرعت انجام محاسبات و معاملات در بازار و هم از نظر تحلیل داده و پیش‌بینی معاملات الگوریتمی در بورس چیست آینده، از انسان قوی‌ترند؛ اما جای نگرانی نیست! چرا که با گسترش برنامه‌های متن باز، ابزارهای برنامه‌نویسی، اینترنت و محاسبات ابری، افراد معمولی نیز می‌توانند همانند شرکت‌های بزرگ، الگوریتم‌های معاملاتی خود را پیاده‌ کنند.

معاملات الگوریتمی چیست؟

قبل از آن که معاملات الگوریتمی را تعریف کنیم، نخست باید بدانیم که هدف از معاملات در بازارهای مالی همانند بورس یا رمزارز چیست. معامله‌گری در بازارهای مالی یک فعالیت اقتصادی بسیار مهم است. معامله‌گری در سیستم اقتصادی باعث می‌شود که نقدینگیِ بلااستفاده وارد بازار شود و هر زمان که‌ نیاز بود، دوباره بتوان پول نقد را بازیابی کرد. همچنین معامله‌گری اجازه می‌دهد که پول معاملات الگوریتمی در بورس چیست در بازارهای مختلف دست به دست شود و دارایی‌های مختلف با هم مبادله شوند.

معاملات الگوریتمی دسته‌ای از معاملات در بازارهای مالی است که در آن‌ها یک برنامۀ کامپیوتری (یک الگوریتم) خرید و فروش را انجام می‌دهد. معاملات الگوریتمی نام‌های دیگری مانند الگو-ترِیدینگ[1] و معاملات خودکار[2] نیز دارد. این معاملات، با توجه به سرعت رایانه‌ها در پردازش اطلاعات و ارسال درخواست‌ها، می‌تواند سود قابل توجه‌تری نسبت به معاملات انسان‌ها داشته باشد .

معاملات الگوریتمی بر پایه‌ مدل‌های ریاضی ساخته می‌شوند که استراتژی خرید و فروش را مشخص می‌کنند. در این مدل‌ها از کمیت‌هایی مانند زمان، قیمت، تغییرات قیمت و حجم معاملات استفاده معاملات الگوریتمی در بورس چیست می‌شود و بر اساس آن‌ها نحوۀ تصمیم‌گیری برای خرید یا فروش مشخص می‌شود.

مثالی ساده از معاملات الگوریتمی

فرض کنید یک معامله‌گر از این استراتژی برای خرید و فروش یک سهم استفاده می‌کند:

• زمانی که قیمت میانگین سهم در 30 روز گذشته از قیمت میانگین سهم در 90 روز گذشته بیشتر می‌شود به مبلغ یک میلیون تومان از آن سهم می‌خرد.
• زمانی که قیمت میانگین سهم در 30 روز گذشته از قیمت میانگین سهم در 90 روز گذشته کمتر می‌شود، بخشی از سهام خود را می‌فروشد.

یک فرد معامله گر برای انجام این معامله باید روزانه سهام مورد نظر را بررسی کند و در ساعت مناسبی، با قیمت مناسب یک سفارش بدهد تا بتواند راهبرد (استراتژی) خود را عملی کند.

در معاملۀ الگوریتمی این دو دستورالعمل ساده در یک برنامه پیاده‌سازی می‌شوند و کامپیوتر به صورت خودکار قیمت‌ها را در روزهای مختلف نظارت می‌کند و میانگین قیمت را محاسبه می‌کند. زمانی که رویداد مورد انتظار در دستورالعمل رخ می‌دهد، کامپیوتر بلافاصله آن را شناسایی می‌کند و دستور خرید یا فروش را ارسال می‌کند. پس دیگر نیازی نیست که معامله‌گر خودش قیمت‌ها را لحظه به لحظه رصد کند و خرید و فروش را در زمان مناسب انجام دهد؛ بلکه تمام این کارها را الگوریتم کامپیوتری با دقت و سرعت انجام می‌دهد.

انواع معاملات الگوریتمی

بسیاری از معاملات الگوریتمی از نوع معاملات با فرکانس بالا[3] هستند. معاملات فرکانس بالا، دسته‌ای از معاملات هستند که در آن‌ها، با سرعت‌های بالا در بازارهای متعدد، تعداد زیادی سفارش داده می‌شود.

در الگوریتم‌های با فرکانس بالا، حتی اگر سود حاصل از خرید و فروش کم باشد، از آنجایی که تعداد سفارشات بالاست و تعداد معاملات انجام گرفته بسیار زیاد است، الگوریتم می‌تواند در مجموع سود قابل توجهی را به دست آورد.

لزوماً هر وقت در مورد معاملات الگوریتمی صحبت می‌شود، مقصود معاملات با فرکانس بالا نیست. بسته به استراتژی خرید و فروش، انواع معاملات الگوریتمی را می‌توان طراحی و پیاده‌سازی کرد.

دورۀ معاملات الگوریتمی مدرسه دانش

هدف از این دوره آن است که یاد بگیریم چگونه ما (افراد غیرحرفه ای) نیز می توانیم برای خود ماشین‌هایی درست کنیم که بتوانند معامله کنند. این دوره به مفاهیم پایه‌ای معاملات الگوریتمی و نحوۀ پیاده‌سازی آن خواهد پرداخت و پیش‌نیاز آن آشنایی با زبان برنامه‌نویسی پایتون و علم دادۀ مقدماتی با پایتون است.

در این دوره به چند دلیل از زبان برنامه‌نویسی پایتون استفاده می‌کنیم:

• یادگیری پایتون آسان است.
• سرعت پیاده‌سازی طرح ها در پایتون بالاتر از دیگر زبان‌هاست.
• پایتون زبانی است که در علم داده و یادگیری ماشین کتابخانه‌های معروف و قدرتمندی دارد.
• امکان استفاده از API ها و Streaming API ها برای گرفتن داده‌های تاریخی و داده‌های لحظه‌ای در پایتون به خوبی وجود دارد.
• پایتون، علاوه بر کتابخانه‌های قوی عددی، کتابخانه‌هایی مخصوص معاملات الگوریتمی نیز دارد.
• بسیاری از مؤسسات سرمایه‌گذاری در دنیا، هم اکنون از پایتون استفاده می‌کنند و شمار آن‌ها رو به افزایش است.
• افراد زیادی با پایتون کار می‌کنند، بنابراین ما می‌توانیم از دیگران کمک بگیریم و مشکلات خود را با جستجوی ساده در اینترنت پیدا کنیم.
• پایتون یک زبان برنامه‌نویسی است که در حال و آینده موقعیت‌های شغلی زیادی برای آن وجود دارد.

انتظار می‌رود که کسانی که این دوره را با موفقیت بگذرانند، بتوانند معاملات الگوریتمی با استراتژی‌های ساده را به راحتی پیاده‌سازی کنند و الگوریتم خود را ارزیابی کنند.

پیش‌نیاز این دوره آشنایی با علم داده در پایتون است. دورۀ علم داده‌ در مدرسۀ دانش تمامی مطالب مورد نیاز برای آشنایی با معاملات الگوریتمی را پوشش می‌دهد.
البته باید توجه شود که حوزۀ معاملات الگوریتمی نسبتاً محرمانه است؛ چرا که افرادی که الگوریتم‌های موفقی ساخته‌اند، به راحتی آن را در اختیار دیگران نمی‌گذارد. ما آرزو داریم کسانی که این دوره را می گذرانند، بتوانند الگوریتم‌های گوناگون را امتحان کنند و در نهایت به الگوریتمی دست یابند که برای آن‌ها کسب درآمد خوبی را رقم بزند.