درآمد ارزی چیست؟

نقد کردن درآمدهای ارزی در ایران

مالیات خرید و فروش ارز

با افزایش مبادلات ارزی سازمان امور مالیاتی اعلام نموده که کلیه خرید و فروش های ارزی، مشمول قوانین مالیات بر درآمد خواهند بود. مالیات خرید و فروش ارز با قوانین خاصی همراه است.

اطلاعیه سازمان امور اقتصادی:

سازمان امور اقتصادی و مدیر بنیاد امور مالیاتی درآمد ارزی چیست؟ اعلام نموده که اطلاعات تمام اشخاصی که مبادرت به خرید و فروش ارز می­کنند در اختیار سازمان قرار دارد و طبق قانون نسبت به مطالبه مالیات بر درآمد از آنها اقدام خواهد شد.

به منظور شفافیت فعالیت های اقتصادی و یک پارچه سازی نظام اطلاعات مالیاتی، طبق قانون همه فعالان اقتصادی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی باید اطلاعات مربوط به معاملات خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.

ثبت اطلاعات خریداران و فروشندگان ارز:

کلیه دستگاه های اجرایی موضوع ماده 5 قانون خدمات کشوری موظف به ارائه اطلاعات معاملاتی خود با مشتریان هستند. گروه های موظف به ثبت اطلاعات شامل بخش های زیر هستند.

1. صرافی ها
2. بانک ها و موسسات مالی و اعتباری
3. بانک مرکزی جمهوری اسلامی

گروه های ذکر شده باید اطلاعات مالی، پولی، اعتباری، معاملاتی، سرمایه ای وملکی اشخاص حقیقی و حقوقی که با آنها در حال معامله هستند را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند. صاحبان مشاغل ذکر شده موظف به ثبت نام در سازمان مالیاتی و سامانه سنا درآمد ارزی چیست؟ هستند.

چگونگی ثبت اطلاعات خرید و فروش ارز در سامانه سنا:

صاحبان مشاغل ذکر شده پس از ثبت نام در سامانه سنا باید صورت حساب صادره و شماره اقتصادی خود و طرف معامله خود را در صورت حساب ها، قرارداد و سایر اسناد درج کرده و در فهرست معاملات خود به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. کلیه مبالغ ارزی، نوع ارز، نرخ برابری ارز و معادلات ریالی معامله باید در صورت حساب و فهرست معاملاتی درج شود.

فهرست معاملات باید به صورت دوره ای و سه ماهه تهیه شده و تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل با سازمان امور مالیاتی ارائه می­شود. تمامی داد و ستدهای ارزی صرافی ها و بانک ها باید در سامانه سنا ثبت شود. این اطلاعات را بانک مرکزی می تواند به سازمان مالیاتی ارائه دهد. سفته گران ارزی هدف اول در این گروه هستند.

خرید و فروش های ارزی که مشمول مالیات نیستند:

طبق استعلام انجام شده از سوی سازمان امور مالیاتی خرید و فروش های ارزی که با اهداف خاص مانند مسافرت، خرید دارو، ارز دانشجویی، واردات و صادرات است، مشمول مالیات ارزی نمی شوند.

چگونگی دریافت مالیات خرید و فروش ارز:

طبق اطلاعات ثبت شده در سامانه سنا رصد مالیاتی منجر به اخذ مالیات از افرادی می شود که در گروه های ذکر شده نیستند. اگر شخصی در سامانه سنا در یک هفته مبلغ زیادی خرید و فروش ارز به نامش ثبت شده باشد و در هفته بعد نیز مبلغی کلان به نام او ثبت شده باشد محتکر ارزی شناخته شده و باید مالیات خرید و فروش ارز را پرداخت نماید.

سقف معاملات ارزی مشمول مالیات:

مالیات معاملات ارزی بیشتر برای رفع عمل احتکار ارزی است یعنی کسانی که از بانک مرکزی ارز را خریداری کرده و برای مدت طولانی آن را دپو کرده تا با قیمت گران بفروشند، در نتیجه مالیات پرداختی انها متناسب با افزایش درآمد است که به واسطه افزایش قیمت ارز پیدا کرده اند. یعنی برابر با افزایش سود باید مالیات اضافی نیز پرداخت نمایند.

چگونگی ورود ارز تنظیم بازار بانک مرکزی به بازار:

گاهی برخی صرافان اطلاعات معاملاتی خود را در سامانه سنا به صورت نادرست ثبت می کنند و با ثبت شماره تلفن غیر واقعی التهاب بازار را بیشتر می کند.

صرافی به مشتری واقعی خود که هزار دلار فروخته است حجم معامله ده هزار دلاری را ثبت می کند. این اطلاعات غلط را به این دلیل وارد سامانه می­کنند که بتواند 9 هزار دلار باقی مانده به قیمت بالاتر در بازار بفروشند. به این ترتیب است که ارز مداخله ای که دولت و بانک مرکزی به خاطر تنظیم بازار وارد معاملات می­کند به جای آن که صرف خریدهای استراتژیک شود از بازار سر در می اورد.

نتیجه ثبت اطلاعات نادرست در سامانه سنا:

صرافی که اطلاعات غلط برای مشتریان خود ثبت می­کند باید مالیات بیشتری به خاطر ضعف اطلاع رسانی پرداخت نماید.

از آنجایی که پس از ثبت اطلاعات شخصی خریداران ارز در سامانه سنا پیامکی مبنی بر انجام معامله برای مشتری صادر می شود این کار به سادگی امکان پذیر نیست مگر ان که مشتری از این فرایند بی خبر باشد اما با قوانین سازمان مالیاتی این کار برای صرافان با افزایش مالیات همراه است اثر بازدارنده دارد.

ذخایر ارزی ایران واقعاً چه‌قدر است؟

نگاه فریدون خاوند: تازه‌ترین گزارش منطقه‌‌ای صندوق بین‌المللی پول زیر عنوان «چشم‌انداز‌های اقتصادی خاورمیانه و آسیای مرکزی» که در ماه اکتبر انتشار یافت، از سقوط چشمگیر ذخایر ارزی ایران بعد از سال ۲۰۱۸ خبر می‌دهد.

خواهیم دید که این رویداد پیامد خروج ایالات متحده آمریکا از «برجام» و بسته شدن شمار زیادی از کانال‌های ارتباطی ایران با جامعه پولی و مالی بین‌المللی است.

در واقع آنچه بعد از سال ۲۰۱۸ تغییر کرده، امکان دستیابی جمهوری اسلامی به آن بخش از دارایی‌های ارزی است که یا به نهاد‌های مالی معتبر جهان سپرده شده و یا به عنوان مابه‌ازای صادرات ایران در کشور‌های گوناگون جهان جمع آمده و بازپرداخت آن با موانع ناشی از تحریم درآمد ارزی چیست؟ روبه‌رو شده است.

فلسفه وجودی ذخایر ارزی

ذخایر ارزی مجموع دارایی‌هایی است که به صورت ارز‌های خارجی یا طلا در اختیار بانک‌های مرکزی یا دولت‌ها قرار دارد. این ذخایر عمدتاً با تکیه بر بازرگانی خارجی فراهم آمده‌اند. در درآمد ارزی چیست؟ واقع هنگامی که صادرات یک کشور بر وارداتش پیشی می‌ِگیرد، بخش مهمی از مازاد حاصل از تفاوت میان این درآمد ارزی چیست؟ دو متغیر، یا از خزانه بانک مرکزی سر بر می‌آورد و یا در «صندوق‌های حاکمیتی» که در ایران زیر عنوان «صندوق توسعه ملی» فعالیت می‌کند، ذخیره می‌شود.

ذخایر ارزی یک کشور به‌منظور هدف‌های گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارز موجود در «صندوق‌های حاکمیتی» در شماری از کشور‌ها در خدمت «عدالت بین نسلی» و یا، به عبارت دیگر، در خدمت تأمین منافع نسل‌های آینده به کار گرفته می‌شود.

ذخایر ارزی بانک مرکزی نیز در مواقع اضطراری برای تأمین مالی کسری تراز بازرگانی و یا به منظور پشتیبانی از نرخ برابری پول ملی در درآمد ارزی چیست؟ برابر ارز‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کسری تراز بازرگانی هنگامی پیش می‌آید که کشوری نتواند از راه صادرات، ارز لازم برای واردات مورد نیازش را تأمین کند. کشور مورد نظر، برای مقابله با این کسری، چند درآمد ارزی چیست؟ گزینه پیش رو دارد:

یک) کم کردن واردات

البته کشوری که به دلیل کمبود منابع ارزی ناچار شود واردات کالا‌های مورد نیاز واحد‌های تولیدی و یا کالا‌های مصرفی خود را پایین بیاورد، قدرت تولیدی و یا رفاه مردمانش را به خطر می‌اندازد.

دو) استقراض از نهاد‌های بین‌المللی و یا بانک‌ها و دولت‌های خارجی

تأمین مالی واردات از راه استقراض از خارج در بعضی موارد لازم و حتی مفید است، ولی خالی از ریسک هم نیست، به ویژه از آن رو که بازپرداخت اصل و فرع بدهی‌های خارجی ممکن است بار مالی سنگینی را بر دوش دولت‌ها بگذارد.

سه) برداشت از ذخایر ارزی

کشور‌های برخوردار از ذخایر قابل ملاحظه ارزی این امتیاز را بر دیگران دارند که در مواقع ضروری می‌توانند بخشی از این ذخایر را به تأمین مالی واردات اختصاص دهند و بنگاه‌ها و خانوار‌ها را از شوک ناشی از کاهش ناگهانی واردات در امان نگه دارند.

یکی دیگر از رایج‌ترین موارد استفاده از ذخایر ارزی، به کار گرفتن آن ها در خدمت تثبیت نرخ برابری پول ملی است. اگر در شرایطی، به دلایل اقتصادی (افزایش نرخ تورم، کاهش صادرات و غیره…) یا سیاسی (بحران درونی) و یا ژئوپولیتیک (تنش در روابط بین المللی)، نرخ برابری پول ملی یک کشور در برابر ارز‌های خارجی تضعیف بشود، کشور مورد نظر در صورت برخورداری از ذخایر ارزی می‌تواند از راه تزریق بخشی از آنها در بازار، جلوی تضعیف پول ملی را، دست‌کم در کوتاه‌مدت، بگیرد و از وارد آمدن شوک بر اقتصاد جلوگیری کند (تثبیت درازمدت پول ملی نیازمند تحولات ساختاری است).

سرنوشت ذخایر ارزی ایران

اگر ایران از یک نظام سیاسی و اقتصادی خردمند و کارآمد برخوردار می‌بود، با بهره‌داری از موقعیت بسیار ممتاز خود به‌ویژه در عرصه‌هایی چون نفت و گاز، می‌توانست انبار‌هایی پر و پیمان از ذخایر ارزی را در خدمت منافع درازمدت مردمانش فراهم آورد.

فراموش نکنیم که در هشت سال دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی نژاد، ایران به ۶۳۸ میلیارد دلار درآمد از محل صادرات نفت دست یافت و حجم درآمد‌های این کشور در هفت سال نخست ریاست‌جمهوری حسن روحانی نیز، به‌رغم تمام دشواری‌ها و تحریم‌ها، حدود ۳۵۰ میلیارد دلار بود. در مجموع طی این پانزده سال، نزدیک به هزار میلیارد درآمد ارزی چیست؟ دلار ارز به خزانه‌داری جمهوری اسلامی سرازیر شد.

تردیدی نیست که ایران در صورت برخورداری از یک سیاست خردمندانه می‌توانست درآمد حاصل از صادرات نفت خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و با تبدیل شدن به یک بازیگر بزرگ در صحنه جهانی گاز و پتروشیمی، توانایی آن را داشت که درآمد ارزی مشابهی را نیز از این دو محل تأمین کند.

هم‌اکنون ارزش دارایی‌های موجود در «صندوق حاکمیتی» نروژ (همتای «صندوق توسعه ملی» در ایران) معادل ۱۲۰۰ میلیارد دلار است و سرمایه‌های موجود در «صندوق‌های حاکمیتی» ابوظبی و کویت هم به ترتیب به ۷۰۰ و ۶۰۰ میلیارد دلار رسیده است. موجودی «صندوق توسعه ملی» ایران چقدر است؟ و بانک مرکزی جمهوری اسلامی چه مقدار ارز در اختیار دارد؟

بر پایه آمار ارائه‌شده از سوی صندوق بین‌المللی پول، کل ذخایر ارزی ایران که در سال ۲۰۱۸ معادل ۱۲۱.۶ میلیارد دلار بوده است، در سال ۲۰۱۹ یکباره به ۱۲.۷ میلیارد دلار سقوط می‌کند و در سال ۲۰۲۰ نیز از ۸. ۸ میلیارد دلار بیشتر نیست. چه اتفاقی روی داده که تنها در فاصله یک سال، از ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، ذخایر ارزی ایران به یک‌دهم کاهش می‌یابد؟

در توضیح این رویداد، صندوق توضیح می‌دهد که در ارزیابی ذخایر ارزی ایران، تنها مبالغی را در نظر گرفته که واقعاً موجود بوده و زیر کنترل مقام‌های پولی جمهوری اسلامی قرار داشته است. به بیان دیگر، با خروج ایالات متحده آمریکا از «برجام» و آغاز دور تازه تحریم‌ها، نُه‌دهم ذخایر ارزی ایران از زیر کنترل مقام‌ها و نهاد‌های پولی جمهوری اسلامی بیرون آمده و در کشور‌های دیگر بلوکه شده است.

در توضیح اهمیت ذخایر ارزی برای کشور، کافی است بدانیم که بر پایه ارزیابی صندوق بین‌المللی پول، ایران در سال ۲۰۱۸ با تکیه بر این ذخایر می‌توانست واردات ۲۸ ماه خود را تأمین مالی کند، حال آن‌که در حال حاضر (سال ۲۰۲۰) حجم ذخایر ارزی کشور تنها برای تأمین مالی واردات طی مدت ۱. ۱ ماه کفایت می‌کند.

بخش مهمی از ذخایر ارزی که ایران به آن دسترسی ندارد، هم‌اکنون در چین، هند، کره جنوبی، عراق و ژاپن بلوکه شده‌ است. پاره‌‌ای از این منابع برای تأمین مالی صادرات کالا‌های مجاز به ایران، از جمله غذا و دارو، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تازه همین ذخایر ارزیِ واقعاً موجود و قابل دسترس برای نهاد‌های پولی ایران، که در حال حاضر از هشت میلیارد دلار بیشتر نیست، از دستبرد دولت در امان نمی‌ماند.

در واقع بانک مرکزی جمهوری اسلامی، زیر فشار دستگاه اجرایی، این دارایی ارزی ناچیز را نیز در راه‌های باطل به کار می‌گیرد، از جمله این که بخشی از آن به تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالا‌های اساسی اختصاص می‌یابد و بخش دیگری هم به بازار ارز تزریق می‌شود تا جلوی اوج‌گیری بیشتر نرخ دلار گرفته شود.